لیزر نوعی نور برانگیخته شده و پرانرژی است که در شرایط عادی در طبیعت دیده نمی‌شود. ولی با فناوری و وسایل خاص می‌توان آن را ایجاد کرد. لیزر با نور معمولی تفاوت‌های دارد که این ویژگی‌ها باعث توانایی‌ها و کاربردهای خاص آن می‌شود.
نور معمولی مرکب از چند انرژی نورانی مرئی و نامرئی است که از اشعه ماورای بنفش با کمترین طول موج‌ها تا اشعه مادون قرمز با بیشترین طول موج را در برمی‌گیرد، ولی لیزر تنها از یک نوع انرژی نورانی با طول موج مشخص ساخته شده است. بنابراین یک نور تک رنگ است. تفاوت دیگر لیزر با نور معمولی انرژی آن است که گاهی حتی چند هزار برابر نور معمولی می‌تواند انرژی داشته باشد. بالاخره ویژگی سوم لیزر دقت و پایین بودن خاصیت انتشار نور است، به طوری که در دستگاه‌های دقیق لیزری نور تابیده شده در فاصله چند صد متری کاملا سیر مستقیم خود را حفظ می‌کند و شعاع دایره محل تابش در نزدیکی منبع لیزر تقریبا مساوی شعاع تابش در چند صد متری منبع است.
این خصوصیات باعث شده است که، لیزر کاربرد فراوانی در رشته پزشکی و به ویژه در تخصص بیماری‌های پوست پیدا کند. با سرعت بالای پیشرفت فناوری، هر روز شاهد به بازار آمدن دستگاه‌های لیزر با کارایی بهتر و عوارض کمتر هستیم. مکانیسم اثر لیزر جذب انرژی نورانی به وسیله مولکو‌های بافتی است. همان طور که با تابش نور خورشید اشیا به تدریج گرم می‌شود، تابش لیزر نیز موجب گرم، داغ شدن و در نهایت تخریب بعضی مولکول‌های حساس بافتی می‌شود. نکته مهم این است که این افزایش حرارت در ساختمان‌های مجاور که حساس نیستند، زیاد قابل توجه نیست. بنابراین با انتخاب لیزر مناسب و با دانستن ویژگی‌های بافتی می‌توان ضایعه مورد نظر را تخریب کرد؛ بدون این که به ساختمان‌های مجاور صدمه قابل تجهی وارد شود؛ برای مثال لیزری که طول موج آن ۵۹۵-۵۸۰ نانومتر است (Pulse Dye Laser) و به طور مرسوم PDL نامیده می‌شود، بیشتر روی ساختمان‌های عروقی اثر می‌کند که شامل عروق واریسی پوست، ضایعات همانژیومی، لکه‌ها وخال‌های عروقی است. هرچند برخی کاربردهای دیگر مثل جوان سازی‌پوست، بهبود جوشگاه، محل برش جراحی یا درمان زگیل هم دارد.
به طور کلی کاربرد لیزر در درمان بیماری‌های پوستی و زیبایی را به شکل زیر می‌توان دسته‌بندی کرد:
۱- درمان ضایعات و خال‌های عروقی
که معمولا رنگ این ضایعات قرمز روشن یا تیره است. آیا تا کنون با افرادی مواجه شده‌اید که روی قسمتی از پوست صورتشان یک لکه قرمز تیره یا بنفش رنگ دارند که عوام به آن ماه گرفتگی می‌گویند؟ تا قبل از ورود لیزر به عرصه درمان بیماری‌های پوست، این ضایعات درمان رضایت بخشی نداشت. اما امروزه با استفاده از لیزرهای عروقی شامل PDL , Nd-YAG و نیز دستگاه‌های IPL به خصوص نسل جدید انها به راحتی می‌توانند این لکه‌ها ( Intense Pulse Light) را طی چند جلسه به طور معجزه آسایی درمان کنند.
۲- درمان انواع ضایعات رنگی و رنگ‌دانه‌های پوست
که شامل لکه‌های مختلف پوستی مثل کک و مک و نیز انواع خالکوبی‌هاست. برای درمان این ضایعات از لیزرهای مختلف شامل QS Nd-YAG، Q-Switch Ruby و Q- Switch Alexandrite استفاده می‌شود. از دستگاه‌های IPL نیز برای درمان ضایعات رنگ‌دانه‌دار ( پیگمانته) می‌توان استفاده کرد. در بحث درمان خالکوبی‌ها با لیزر، بارها گفته ایم که اگر فردی قصد پاک کردن خالکوبی خود را داشته باشد قبل از پاک کردن آن به دست فرد آرایشگر با رنگ هم‌رنگ پوست، باید به پزشک متخصص پوست مراجعه کند تا بتواند اقدام لازم را انجام دهد.
۳- درمان و کاهش موهای زائد و موهای ناخواسته بدن
امروزه با وجود دستگاه‌های مختلف لیزر که به این منظور ساخته شده‌اند، شامل لیزر دیود یا الکساندریت، خانم ها کمتر نگران موهای زائد صورت و بدن خود هستند، هرچند لازم است در مواردی که پزشک صلاح بداند بررسی های لازم شامل آزمایش‌های هورمونی یا سنوگرافی تخمدان برای بررسی از نظر کیست تخمدان انجام گیرد. سوالی که بیماران درمورد لیزر موهای زائد می‌کنند این است که آیا لیزر آثار سوئی روی پوست یا اعضای داخلی بدنشان دارد یا نه؟
باید گفت که لیزر روی پوست می‌تواند موجب قرمزی موقت شود و گاه لک‌های گذرا ایجاد کند. در این مورد دقت پزشک متخصص پوست در برخی موارد بسیار مهم است. مثلا داروهایی که بیمار مصرف می کند، اهمیت دارد.
همچنین اینکه فرد در یک ماه گذشته آفتاب گرفته است یا خیر و یا سولاریوم استفاده کرده یا نه نیز مهم است؛ چرا که در موارد اخیر، احتمال لک شدن پوست بیمار بیشتر است.
هرچه موهای زائد فرد سیاه‌تر و کلفت‌تر و پوست وی سفیدتر باشد، تاثیر لیزر درمانی موهای زائد بیشتر خواهد بود. پاسخ به این سوال که آیا لیزر موجب رفع دائمی موهای زائد بدن می‌شود یا خیر، بسیار مشکل است. باید گفت که لیزر می‌تواند حداقل موجب کاهش دائمی موهای زائد شود. اگر خانمی به دلیل مشکل هورمونی دچار موهای زائد شده باشد، هرچند لیزر درمانی در کاهش موهای زائد بسیار مفید خواهد بود اما تا رفع مشکل هورمونی موجود، معمولا جلسات مکرر لیزر درمانی لازم است تا مانع رشد مجدد موهای نازک شده به وسیله لیزر شود.
خوب است بدانید لیزرهای موجود معمولا روی موهای زائد سفید تاثیر زیادی ندارند و بهترین روش از بین بردن آنها الکترولیز است.
۴- کاهش چین و چروک و بهبود جوش‌های مختلف پوستی مثل جوشگاه آکنه
در این مورد دو نوع کلی لیزر شامل لیزرهای زخم کننده ( ablative) و زخم نکننده موجود است. معمولا لیزرهایی که زخم ایجاد نمی‌کنند این حس را دارند که فرد از فعالیت روزمره‌اش باز نمی‌ماند. اما از طرفی لیزرهای زخم کننده مثل لیزر CO2 یا YAG Erbium اغلب بیمار را از نظر مراقبت از زخم و آفتاب مدتی خانه نشین می‌کنند. به تازگی دسته دیگری از لیزرها به نام لیزرهای فرکشنال (fractional) وارد بازار شده‌اند که علاوه بر تاثیر قابل توجه، مشکلات بسیار اندکی برای بیمار به وجود می‌آورند، ازجمله این که فقط دو روز قرمزی پوست ممکن است وجود داشته باشد. پاسخ درمانی این نوع لیزرها نیز د بسیاری از موارد قابل قبول و خوب است. البته باید توجه داشت برای رسیدن به حداکثر پاسخ درمانی نیاز به چندین جلسه درمان( به فاصله چند هفته ) وجود دارد.
نکته مهم: با لیزر نمی‌توان هر نوع چین و چروکی را درمان کرد و برای مقابله با پیری و چین و چروک پوست، تلفیقی از چند روش شامل تزریق دیسپورت ( بوتاکس)، تزریق چربی یا ژل‌های استاندارد و نیز روش لایه بردار مکانیکی مثل میکرودرم ابریشن در کنار لیزر می‌تواند نتایج شگفت انگیزی به همراه داشته باشد.
از نظر انجمن متخصصان پوست و مو، فقط و فقط متخصصان پوست و مو صلاحیت انجام لیزردرمانی را دارند.
۵- درمان بعضی از انواع بیماری‌های پوستی
شامل زگیل، جای زخم‌های برجسته و خارش‌دار ( کلویید) برخی تومورهای خوش خیم ضمایم پوست با لیزر: برای درمان موارد فوق از لیزرهای مختلفی مثل PDL یا لیزرCO2 می توان استفاده کرد.
۶- استفاده از لیزر به عنوان چاقوی جراحی
از لیزر CO2 می توان به عنوان چاقوی جراحی نیز استفاده کرد و مزیتی که نسبت به چاقوی معمولی جراحی دارد این است که در این روش خونریزی‌های دیگری وجود ندارد.
۷- استفاده از لیزر برای رفع سلولیت ( چاقی موضعی)
امروزه یکی از کاربردهای لیزر، تخریب بافت چربی و استفاده از آن در لیپوساکشن است. به وسیله ابزار خاصی با استفاده از لیزر دیود، چربی زیرجلدی را می‌توان به مایع تبدیل کرد و مزیتی که بازهم در این روش وجود دارد، این است که به دلیل مسدود شدن انتهای عروق لنفاتیک، امکان آمبولی چربی بسیار اندک است و نتیجه زیبایی کار به دلیل کشیدگی پوست روی سلولیت بهتر از لیپوساکشن است.
در پایان گفتنی است که امروزه لیزر کاربردهای فراوان و مفیدی در رشته تخصصی پوست و مو دارد، اما باید آن را به عنوان یک چاقوی تیز نگاه کرد که جراحی قابل و توانا می‌تواند با آن شاهکار بیافریند و درصورت کاربردهای غیرعلمی و غیرتخصصی می‌تواند نتایج جبران ناپذیری به همراه داشته باشد؛ بنابراین اگر خواستار درمان مشکلات پوستی خود با لیزر هستید، مشاوره با متخصصان پوست و مو را فراموش نکنید.
یک پزشک