فراموش کردن کارهاي روزانه، عدم اطمينان از بستن در خودرو و يا آپارتمان، گم کردن زمان، از اتاقي وارد اتاق ديگر مي شويد و از خود مي پرسيد به منظور انجام چه کاري وارد اين اتاق شدم؟ عدم توانايي در به ياد سپردن شماره تلفن ها، به دنبال دسته کليد يا وسائل شخصي ديگر خود گشتن و موارد ديگر، احساس پريشاني و ناتواني در فرد به وجود مي آورد. هر فرد ممکن است اين حالت هاي فراموشي و ضعف حافظه را به طور کوتاه مدت يا گاهي دراز مدت تجربه نمايد. در تمامي گروه هاي سني از کودکان تا افراد مسن ممکن است اين حالات ديده شوند.

دکتر فرشاد شيباني، متخصص روانشناسي باليني و مدرس دانشگاه با بيان اين كه فراموشي به علل مختلفي ممکن است اتفاق بيفتد، گفت: اکثر فراموشي‌هاي عادي روزمره به مراحل حافظه مربوط مي‌باشند. وجود مشکل در هر يک از مراحل، يادآوري اطلاعات را با مشکل مواجه خواهد ساخت. نظريات جديد فراموشي را ناشي از احتمال خطا در يک يا چند مرحله از مراحل سه گانه حافظه مي‌دانند.  اين مراحل عبارتند از: رمزگرداني، اندوزش و بازيابي.

در مرحله رمز گرداني، سپردن اطلاعات به حافظه اتفاق مي‌افتد. چنانچه خطايي در مرحله رمزگرداني يا سپردن اطلاعات به حافظه اتفاق بيافتد، در واقع به اين معني است که حافظه شرايط لازم براي رمزگرداني اطلاعات به نحو مناسب را نداشته است. ممکن است کمبود توجه در حين سپردن اطلاعات به حافظه عامل اين خطا باشد. ما زماني که مي‌خواهيم مطلبي را به حافظه خود بسپاريم، به آن توجه مي‌کنيم. گاهي موضوعي را به ياد نمي‌آوريم، چون در زمان ديدن يا شنيدن آن، توجه و تمرکز لازم را نداشته‌ايم، مثلا هنگامي که به شدت نگران بيماري عزيزي بوده‌ايم و دوستمان يک مطالب جالبي را گفته است، که آن مطلب را به ياد نمي‌آوريم. بهتر است اين حالت را حواس‌پرستي بناميم.

زماني که خطا در مرحله اندوزش اتفاق مي‌افتد؛ به اين معنا که اطلاعات به شيوه درست و کاملي ذخيره نشده‌اند و يا در جاي مناسب خود قرار نگرفته‌اند. يکي از عواملي که اندوزش اطلاعات را بهبود مي-بخشد، مرور ذهني است. مرور ذهني به نيرومند شدن اطلاعات در حافظه کمک مي‌کند و دوام آنها را در حافظه طولاني‌تر مي‌سازد. بنابراين بدون مرور ذهني اطلاعات از حافظه محو شده و دسترسي به آنها ناممکن مي‌گردد. در مرحله بازيابي چنانچه مشکلي وجود داشته باشد ما نميتوانيم اطلاعات موجود در حافظه مان را استخراج کنيم به عبارتي حافظه نتوانسته به اطلاعاتي که قبلا ذخيره کرده‌ايم، دسترسي پيدا کند. پديده‌اي که همه آن را با عنوان فراموشي مي‌شناسيم و اين موضوع شبيه حالتي است که اسم فردي اصطلاحا نوک زبانمان است؛ ولي نمي توانيم نام را به ياد آوريم (پديده نوک زباني.)

‌استرس و اضطراب: افراد افسرده و افراد مضطرب معمولا با درجات شديدتري از فراموشي مواجه هستند و اغلب بيش از ديگران در مسائل روزمره زندگي دچار فراموشي مي‌شوند. از ناراحتيهاي اساسي آنها که نزد روان شناس باليني يا روانپزشک از آن گله مي‌کنند، مشکل حافظه‌شان است که مشکلات زيادي را براي آنها ايجاد مي‌کند.

خواب و استراحت کم: بخشي از طبقه بندي و يادگيري مطالب در خواب اتفاق مي افتد. همچنين خواب کمک مي کند تا سلول هاي مغزي خود را بازيابي کنند.

کمبود ويتامين هاي گروه: B به خصوص ويتامين B1،B12 براي عملکرد صحيح ذهن مثل اکسيژن حياتي هستند. کمبود آن ها موجب کم حافظه شدن، گيجي، افسردگي و ساير علائم ذهني مي شود. اين ويتامين ها در نان‌هاي سبوس دار، مغزها (مثل بادام و فندق)، جگر، لبنيات، تخم مرغ و حبوبات به وفور يافت مي شود.

ضايعات مغزي: گاه فراموشي در اثر ضايعات مغزي اتفاق مي‌افتد که معمولا به دنبال يک سانحه مثل تصادف ديده مي‌شود. در اين حالت بيمار ممکن است بخشي از اطلاعات مربوط به زندگي خود را فراموش کند.

کمبود منيزيم و منگنز: اين دو عنصر براي متابوليزم قند در بدن حياتي هستند، کمبود آن ها موجب افت قند خون مي شود، فعاليت مغز به شدت وابسته به سطح ثابت قند خون است. وقتي سطح قند خون متغير باشد باعث افت انرژي، کم شدن راندمان مغز، فراموشي، نوسانات خلق و خوي و.. مي شود. توفو (پنير سويا)، غلات، بادام، تخمه آفتاب گردان، نخود فرنگي و … منابع خوب منيزيم و منگنز مي‌باشند.

عوارض جانبي برخي از داروها: آنتي هيستامين ها، آرامبخش ها، بنزوديازپين ها و قرص هاي خوابممکن است موجب مشکلاتي در حافظه شود.

راهکارهايي براي مبارزه با فراموشي

ذهن خود را ورزش دهيد: با استفاده از سلول‌هاي خاکستري مغز و وادار کردن آن‌ها به فعاليت در زمينه‌هاي مختلف، مغز را ورزش دهيد.

با راه‌هاي بسيار ساده مي‌توانيد به رشد و ترميم سلول‌هاي عصبي و افزايش شاخه‌هاي سلول هاي عصبي (دندريت) کمک کنيد. فکر کردن به چيزهاي زيبا و مثبت يک راه است.

استفاده از کلمات جديد و تجربه مزه‌ها و بوهاي جديد، تغيير مسير روزمره، حل جدول، بازي شطرنج و مطالعه کردن، يادگيري يک زبان خارجي يا يک آلت موسيقي و يا حتي گوش دادن به موسيقي شاد و مورد علاقه، حفظ کردن يک شعر و … مي تواند مغز را پوياتر کند.

اشخاصي که صبحانه نمي‌خورند، قند خونشان پايين مي آيد. بايد بدانيد که تنها منبع غذايي مغز، قند خون است. در نتيجه کاهش قند خون ، باعث تخريب و اختلال در عملکرد مغز مي شود.

نكته بعدي سيگار نکشيدن است، اشخاص سيگاري بايد بدانند که سيگار کشيدن باعث جمع شدن و کوچک شدن مغز مي شود و اين عامل باعث به وجود آمدن بيماري آلزايمر (فراموشي) مي گردد.

افزايش مصرف آنتي اکسيدان ها: آنتي اکسيدان ها در سبزيجات و ميوه ها به وفور يافت مي شود.

افزايش مصرف Omega 3: روغن اُمگا-3 که در گردو و غذاهاي دريايي به وفور وجود دارد، موجب تسهيل جريان خون به مغز مي شود.

تحقيقات نشان داده اند کساني که غذاهاي دريايي بيشتري مصرف مي کنند، کمتر در معرض سکته، فشارعصبي، کمبود تمرکز و حافظه هستند.

کاهش مصرف چربي: افزايش چربي بخصوص کلسترول مي‌تواند باعث تنگي عروق خون رسان مغزي شود و در عملکردهاي ذهني اختلال ايجاد کند. استرس هاي خود را مديريت کنيد.

خواب منظم و با کيفيتي داشته باشيد.

ورزش هاي هوازي انجام دهيد، چون موجب افزايش خونرساني به سلول هاي مغزي خواهند شد و در نهايت اينکه چنانچه مدت زيادي است که به فراموشکاري مبتلا هستيد و اين موضوع در کار و زندگي شما تاثير زيادي گذاشته است حتما با يک روانشناس باليني يا روانپزشک ملاقات داشته باشيد.
گزارش از یک پارس به نقل از رادیوسلامت