خانواده‌هایی که فرزندان پسر و دختر دارند، حتما شاهد دعواهای آنها بوده‌اند. روان‌شناسان کودک بر این عقیده‌اند که نزاع پسر و دختر در خانه، امری بدیهی است؛
خانواده‌هایی که فرزندان پسر و دختر دارند، حتما شاهد دعواهای آنها بوده‌اند. روان‌شناسان کودک براین عقیده‌اند که نزاع پسر و دختر در خانه، امری بدیهی است؛ اما نقش والدین در مدیریت این نوع دعواها اهمیت ویژه‌ای دارد؛ چراکه این‌گونه رفتارهای غلط از سوی فرزندان، پیامدهای سوئی بر خلق و خوی آنها در آینده خواهد گذاشت و از آنها در آینده افرادی عصبی، تندمزاج و بداخلاق خواهد ساخت.
آنجا که والدین باید نگران شوند
شاید بسیاری بر این گمان باشند که دعوای برادر و خواهر امری طبیعی است و نباید خیلی نگران بود؛ زیرا با بالا رفتن سن‌شان، این مشکل خودبه‌خود برطرف می‌شود؛ اما تحقیقات ثابت کرده که تمامی رفتارها و ناهنجاری‌های اخلاقی در سنین بالا، ریشه در کودکی افراد دارد و عمدتا افراد عصبی، بداخلاق و عبوس از کودکی این‌گونه آموزه‌ها را دیده‌اند و خشت اول این رفتار زشت در کودکی گذاشته شده است. طبیعتا این دسته از افراد در کودکی علاوه بر همسن و سالانشان با خواهر یا برادر خود نیز رفتاری غلط داشته‌اند؛ اما چون والدین این موضوع را جدی نگرفته‌اند، این داستان سریالی ادامه پیدا کرده و در سنین بالاتر تبدیل به یک مشکل اخلاقی شده است.
چه باید کرد؟
۱ـ به نیازهای عاطفی کودکتان پاسخ مناسبی بدهید؛ به این معنی که در طول روز فارغ از لحظات معمول زندگی، چند ساعتی با آنها صحبت کنید. شما با این کار علاوه بر اینکه محبتتان را به آنها نشان می‌دهید، صمیمیتی را بین آنها حکمفرما می‌کنید و به مرور می‌آموزند که مشکلاتشان را از راه گفت‌وگو حل کنند.
۲ـ سیستم تشویق و تنبیه را بین آنها با رعایت تعادل برقرار کنید. به این معنا که وقتی می‌بینید با هم رابطه خوبی دارند و در حال بازی و تفریح هستند، به جمعشان بپیوندید و علاوه بر بازی کردن با آنها، این رفتار زیبایشان را تشویق کنید. در عوض نسبت به دعواهایشان حساسیت داشته باشید و اجازه ندهید که قبح نزاع بین خواهر و برادر از بین برود و در هر حال این رفتار را زشت و ناپسند بدانند.
۳ـ هرگز رفتارهای خوب یکی را به رخ دیگری نکشید؛ به بیان دیگر از مقایسه کردن آنها بپرهیزید. کودکان تحمل ندارند که به هر دلیلی والدین از یکی‌شان راضی باشد و از دیگری ناراضی. این رفتار نوعی حسادت و تنفر آنها از یکدیگر را ایجاد می‌کند.
بحث و جدل خواهر و برادر
دعواهای سودمند فرزندانمان را بشناسیم!همه آرام هستند و هر کسی به کاری مشغول که ناگهان صدای یک جیغ بنفش تمام آرامش خانه را به هم می‌ریزد و پشت بند آن صدای فریاد و بگومگو و پرت‌شدن وسایل و… در کل خانه می‌پیچد.
بحث و جدل خواهر و برادرها امری کاملا عادی اما ناراحت‌کننده برای والدین است. همه پدر و مادرها سعی می‌کنند هر کاری از دست‌شان برمی‌آید (از تشویق و جریمه و جایزه گرفته تا قهر و جدا نگه داشتن بچه‌ها از هم تا آنجا که ممکن است) انجام دهند تا شاهد بگومگو و بزن‌بزن فرزندان‌شان نباشند.
خوب که به قضیه نگاه کنیم، متوجه می‌شویم این دعواها آنقدر‌ها هم که ما فکر می‌کنیم، بد و همیشه دردسرساز نیستند.
به یاد داشته باشید که خواهر و برادرها در خلال این برخوردها چیزهای زیادی در مورد زندگی یاد می‌گیرند. اینکه چگونه مذاکره کنند، چگونه با مسائل برخورد کنند، چگونه تفاوت‌های مردم را درک کنند و بیاموزند که چگونه باید با آنها زندگی کنند. شاید یکی از مزایای داشتن چند فرزند در مقابل تک‌فرزندی همین امر باشد.
وسایلم رو برگردون
می‌دانید مهم‌ترین عامل برای ایجاد بحث و جدل میان خواهر و برادر در چه می‌تواند باشد؟ یکی از عوامل این گفته مشاجرات بدون اجازه برداشتن وسایل خواهر و برادر است. بسیاری از بچه‌ها از میزهایی که دوست دارند استفاده می‌کنند. بدون اینکه به این واقعیت فکر کنند که اجازه چنین کاری را ندارند. ما باید به بچه‌هایمان آداب مناسب را بیاموزیم و قوانینی ایجاد کنیم که به آنها کمک کند تا یاد بگیرند چگونه به دارایی‌های دیگران احترام بگذارند. برای مثال اگر متوجه شدید که خواهر یا برادری بدون اجازه دیگری وسایل او را «قرض می‌کند»، باید اجازه بدهد خواهر یا برادرش هم از وسایل او استفاده کند. حتی شاید بهتر باشد اجازه دهید بچه‌ها حریم خصوصی داشته باشند و در اتاق‌شان یا کمد و وسایل‌شان را قفل کنند. البته پدر یا مادر هم باید یک کلید داشته باشند. البته بهتر است به فرزندان بیاموزیم که به حریم خصوصی دیگران احترام بگذارند حتی اگر آن قابل دسترس باشد.
عامل دیگری که کیک او بزرگ‌تر است منجر به مشاجرات خواهر و برادری می‌شود این است که کودکان ما از منصفانه بودن شرایط مطمئن نیستند. برای مثال آنها هیچگاه از سهم خود راضی نیستند (در مورد وسایل، فضای اتاق، غذا، محبت و توجه). زندگی ما همیشه منصفانه نیست و حتی زمانی که این‌طور است، منصفانه بودن ضرورتا به معنای مساوی بودن نیست. فرزندانتان هر چه زودتر این مسأله را بیاموزند، خوشبخت‌تر و شادتر خواهند بود. بهترین راه‌حل در این‌گونه موارد این است که به فرزندتان کمک کنید تا به نیازهای خود به صورتی جدا از نیازهای خواهر یا برادرش توجه کند.
مثلا اگر فرزندتان شکایت می‌کند که «به او بیشتر از من بیسکویت دادی» سعی نکنید او را مطمئن کنید که به هر دو به یک اندازه بیسکویت داده‌اید یا او را متقاعد کنید که بهتر است به فرد بزرگ‌تر بیسکویت بیشتری بدهید، بلکه بگویید «دلم می‌خواهد بشنوم تو چه چیزی لازم داری . آیا هنوز گرسنه‌ای؟ آیا بیسکویت بیشتری می‌خواهی؟» اگر بارها به این صورت پاسخ دهید، به فرزندتان کمک می‌کنید که وقتی بزرگ شد، راه خوشبختی و رضایت و شادمانی را پیدا کند حتی اگر همکارش ارتقا بگیرد، برادرش خانه‌ای بزرگ بخرد و… گاهی اوقات مشاجره میان خواهر و برادرها به برخورد فیزیکی تبدیل می‌شود: لگد زدن، مشت زدن، هل دادن و… .
بزن بزن کردن
بچه‌ها به طور ذاتی نمی‌دانند چگونه مذاکره کنند و به توافق برسند. این مهارت هنوز کامل در آنها شکل نگرفته است. وقتی ناراحت، عصبی و آزرده می‌شوند دعواهای لفظی تبدیل به برخوردهای فیزیکی و به‌اصطلاح «بزن‌بزن» می‌شود. اگر ما به عنوان والدین کودکانمان مهارت‌هایی را که برای کنترل احساسات‌شان نیاز دارند به آنها نیاموزیم و اگر مسیر مذاکره و توافق را به آنها نشان ندهیم، ممکن است همچنان به برخوردهای فیزیکی برای یافتن مسیر خود ادامه دهند. پس وظیفه ما است که به بچه‌ها بیاموزیم چگونه مخالفت‌های خود را حل کنند، به صورتی که از نظر اجتماعی قابل قبول باشد.
اولین و مهم‌ترین راه‌حل در این مورد مشاجرات آن است که فورا آنها را از هم جدا کنید و به دو اتاق جداگانه بفرستید تا برای مدتی در آنجا باشند و آرام بگیرند، وقتی هر دو آرام شدند، آنها را در یک جا بنشانید و گفت‌وگویی بین آن دو ترتیب دهید تا مشکل حل شود. برای مدت حداقل یک ساعت اجازه ندهید که آنها در کنار هم باشند و با هم بازی کنند.
در خلال این مدت به آنها اجازه تلویزیون نگاه کردن یا حتی بازی با رایانه هم ندهید. احتمالا پس از یک ساعت بازی خسته‌کننده یک نفره، دوستان بهتری برای هم خواهند بود. روش بهتری که می‌توان با صرف وقت و حوصله بیشتری انجام داد آن است که از بچه‌ها بخواهید با کمک شما توافقنامه‌ای بین خود امضا کنند و آن را در محل قابل دید بچسبانید. در این توافقنامه موارد و اعمال غیرقابل قبول به همراه مجازات‌های توافق شده هر یک از آنها را بنویسید. مثلاً قانون اول: هر کس، دیگری را هل بدهد باید ۲۰۰ تومان به نفر مقابل بپردازد. البته تصور نکنید همیشه کودکی مقصر است که دیگری را می‌زند. گاهی اوقات «قربانی» خواهر یا برادرش را به حد جنون تحریک کرده، اذیت کرده یا مورد سوءاستفاده قرار داده است. اگر متوجه شدید چنین مساله‌ای در مورد آنها صادق است، براساس نوع رفتارشان با آنها برخورد کنید.
اینکه گفتی فحش بود؟!
و بالاخره شایع‌ترین شکل بحث و جدل‌های خواهر و برادری نوع دعوای لفظی بین آنهاست که معمولاً بر سر مساله‌ای بی‌نهایت جزئی است اما ممکن است آنقدر طول بکشد که از حوصله هر شنونده‌ای خارج شود. بیشتر دعواهای لفظی بین بچه‌ها برای جلب توجه والدین و اطرافیان است.
این واقعیتی ثابت شده است که هر وقت بچه‌ها تماشاگری داشته باشند، طولانی‌تر، با صدایی بلندتر و با حرارتی بیشتر با هم دعوا می‌کنند زیرا امیدوارند که شما قدم پیش گذاشته و مشکل را حل کنید. بهتر است بدانید که بیشتر دعواهای لفظی آنها بدون مداخله شما حل خواهد شد. در این موارد بهترین راه آن است که شما اتاق را ترک کنید تا آنها خودشان مشکل را حل کنند. گاهی نیز می‌توانید با شوخی یا معطوف کردن حواس آنها به کاری دیگر، ناراحتی را از بین ببرید. به فرزندانتان بیاموزید که چگونه با هم مذاکره کرده و به توافق برسند. از آنها بخواهید نزدیک هم بنشینند. به آنها امکان انتخاب بدهید.
به آنها بگویید که «داوری می‌خواهند یا وساطت». البته آنها می‌پرسند که منظورتان چیست؟ به آنها توضیح دهید که داوری یا حکمیت یعنی اینکه شما در مورد مسائل تصمیم می‌گیرید و آنها براساس آنها زندگی می‌کنند. وساطت نیز به این معنی است که آنها تصمیم می‌گیرند و شما کمک می‌کنید تا به نتیجه بهتری برسند. به مرور زمان و با تمرین زیاد آنها یاد خواهند گرفت که چگونه خودشان بحث‌هایشان را حل و فصل کنند.
به طور کلی روابط و کنش‌های مثبت و منفی مابین خواهر و برادرها در یک خانواده، بستری مناسب برای رشد توانمندی‌های اجتماعی در زمینه برخورد و تعامل با افراد جامعه در بزرگسالی و در زندگی جدی آینده آنان خواهد بود. با کمی صرف وقت و حوصله و دقت می‌توانیم از این سال‌های طلایی برای خوشبختی فرزندانمان در آینده بهره بگیریم.
گزارش از یک پارس به نقل از آکاایران