گوشي تلفن شما به صدا در مي‌­آيد. دوستي سلام مي‌­کند و پس از خوش و بشي مختصر از شما درخواستي دارد، درخواستي که با شرايط زماني، کاري، خانوادگي يا اقتصادي شما به هيچ وجه هم‌خواني ندارد. در معذوريت قرار مي‌گيريد و تحت رو­در­بايستي‌هاي رايج فرهنگ­مان نمي‌­توانيد تقاضاي او را رد کنيد. به او قولي مي‌دهيد که يا توانايي انجام آن را نداريد يا در صورت انجام آن دچار مشکلات متعددي خواهيد شد.‌چند ساعت بعد مجدداً دوست­تان زنگ مي‌زند و پيگير تقاضايش است. حالا ديگر وي به شکلي از شما طلبکار است؛ چون شما به وي قول داده‌ايد! اين شروع يک تنش در زندگي شما است. شما يا قولي را که داده‌ايد انجام نمي‌دهيد که موجب برهم خوردن رابطه شما با دوست­تان و ايجاد تنش در روابط انساني شما مي‌شود يا آن را انجام مي‌دهيد که باعث تشنج و درگيري در زندگي شخصي يا خانوادگي يا ايجاد مشکلات شغلي، اجتماعي يا اقتصادي براي شما مي‌شود.

پروفسور گرجي-استاد دانشگاه مونستر آلمان و مرکز تحقيقات علوم اعصاب نوشت: همه ما از اين تجارب در زندگي مان بسيار‌داشته‌ايم. ولي آيا تا به حال به کلمه طلايي که از ورود شما به اين جنگ رواني مي‌تواند جلوگيري کند، فکر کرده‌ايد: نه!

به طور حتم خيلي آسان تر است که به هر خواسته اي جواب مثبت دهيم؛ اما به چه قيمتي؟ در بسياري از موارد گفتن يک نه در ابتداي کار تضمين سلامت رواني شماست و از غوطه ور شدن در ورطه تنش‌ها جلوگيري مي‌­کند. بايستي ياد بگيريم که پاسخ منفي به يک خواسته غير منطقي يا تقاضايي که قادر به انجام آن نيستيم، به معناي خودخواهي يا بي معرفتي ما نيست.

اينکه شما تنها در شرايط مناسب حاضر به کمک به ديگران هستيد به اين معنا نخواهد بود که بايستي به هر خواسته‌اي آري بگوييد. بسياري از ما در صورتي که پاسخ منفي به درخواست دوست يا يکي از اقواممان بدهيم، به نحوي دچار عذاب وجدان يا شرمساري مي‌شويم. تمرين کردن براي پاسخ منفي در مقابل خواسته‌هاي غير‌منطقي مي‌تواند به شما اين اعتماد به نفس را بدهد تا بدون آن که احساس بدي در شما ايجاد شود از شر تنش‌هاي ناخواسته و بي‌مورد در زندگي تان رهايي يابيد. گاهي به کار بردن جملاتي نظير «شرمنده ام، قادر به انجام اين کار نيستم» پرونده درخواست نا­به­ جاي اطرافيان را به طور کامل مي‌بندد. سعي نکنيد تا با بهانه تراشي‌هاي غير واقعي براي مدت کوتاهي از اين درخواست­ها رهايي يابيد، چرا که در خواست کننده راهي براي تحميل خواسته اش به شما پيدا خواهد کرد.

اگر کسي از شما تقاضاي قرض گرفتن پول يا انجام کار غير متعارف يا غيرقانوني کرد، سعي نکنيد با جملاتي نظير «الان پول ندارم … شايد تا چند هفته ديگر» يا «فعلاً در مسافرت هستم، بگذار برگردم» به طور موقت از وي فرار کنيد. او دوباره شما را پيدا مي‌کند و مجدداً شما را تحت فشار و تنش قرار مي‌دهد. «نه» اي را که بعد از چند روز يا چند هفته تنش مجبور به گفتن آن هستيد، همان اول بگوييد و روح و جان خود را خلاص کنيد.

در گفتن کلمه «نه» بايستي صريح و صادق بود و آن را با رعايت ادب به ديگران اظهار داشت.

 

اين مشکل در بسياري از موارد به تربيت دوران کودکي بر مي‌گردد. بسياري از ما در دوران کودکي هنگامي‌که به درخواست نامعقول يکي از بزرگترها پاسخ «نه» مي‌داديم، از طرف والدين و اقوام متهم به بي ادبي و گستاخي مي‌شديم و گاهي با تنبيه‌هايي نيز روبرو مي‌شديم. اين همان جايي است که کلمه «نه» با احساس ترس، گناه و بي کفايتي در وجود ما گره خورده است. اين احساس ناخوشايند گاهي چنان وجود ما را در بزرگسالي به تصرف خود در مي‌آورد که فارغ از وظايف اصلي زندگي و خدماتي که بايستي به خود يا خانواده بدهيم، تبديل به پادويي براي ديگران مي‌شويم. رد درخواست‌هايي که توانايي انجام آن را نداريم يا مايل به انجام آن نيستيم، در را به روي فرصت‌هاي جديد در زندگي ما باز مي‌کند، زمان کافي براي لذت بردن از زندگي شخصي را فراهم مي­کند و توانايي ما را در تمرکز بر وظايف اصلي زندگي افزايش مي‌دهد.

 

تحقيقات باليني نشان داده اند که دلايل اصلي ناتواني در «نه گفتن» به عواملي همچون احساس نياز در ياري رساني به ديگران، ترس از بي‌احترامي، سازگاري، ترس از درگيري، ترس از خراب شدن پل‌هاي پشت سر، نگران از دست رفتن فرصت و … مرتبط است.

براي تمرين «نه گفتن»، مي‌توانيد فهرستي از کارهاي مهمي‌که بايد به آن بپردازيد و جزو اولويت‌هاي زندگي تان است، تهيه کنيد. اول تمام توانايي تان را بر روي اين کارها متمرکز کنيد و اگر در پايان فرصتي داشتيد، مي­توانيد صرف کمک به ديگران نماييد. کاغذي برداريد و از تمام موقعيت‌هايي که به خاطر يک «بله» گفتن بي مورد به تنش و اضطراب مبتلا شديد، فهرستي تهيه کنيد. سپس سعي کنيد خود را در موقعيت قبلي قرار دهيد و پاسخ منفي متناسب با آن را بيابيد. فراموش نکنيد پاسخ تان بايستي صريح و قاطع باشد. اين به شما کمک مي‌کند تا در شرايط مشابه در آينده هميشه پاسخي مناسب در چنته داشته باشيد. سعي کنيد به ضربه‌اي که تنش و اضطراب يک پاسخ مثبت به يک خواسته غيرمنطقي بر روح و روان و بدن شما و همچنين به خانواده و اطرافيان شما وارد مي‌کند بينديشيد. اين براي از بين بردن احساس گناه يا شرم بعد از «نه گفتن» بسيار کمک کننده خواهد بود.

سعي کنيد در تربيت کودکان به نکته‌هاي ذکر شده توجه کنيد. به آنها ياد دهيد که در چه مواردي بايستي با شجاعت و بدون ترس از تنبيه يا تحقير حتي به نزديک ترين افراد «نه» بگويند. منطقي بودن دليل رد درخواست ديگران مي‌تواند شرطي قابل قبول براي رفتار وي باشد. تحقيقات نشان داده است که قدرت «نه گفتن» از کودکان در مقابل بسياري از صدمات از جمله سوءاستفاده جنسي محافظت مي کند.

در گفتن کلمه «نه» بايستي صريح و صادق بود و آن را با رعايت ادب به ديگران اظهار داشت. در اين صورت احتمال اينکه در خواست کننده از پاسخ شما رنجيده شود به حداقل خواهد رسيد. براي شما که ياد نگرفته ايد «نه» بگوييد، در ابتدا گفتن آن خيلي سخت خواهد بود. ولي نگران نباشيد، تمرين کنيد. با اولين «نه گفتن» چنان احساس قدرتي وجود شما را فرا مي‌گيرد که لذت آن به شما توانايي رد درخواست‌هاي غير منطقي يا ناممکن بعدي را خواهد داد. مطمئن باشيد آدم‌هايي که قدرت گفتن اين کلمه طلايي را دارند، زندگي آرام تر و بي دردسرتري را تجربه مي‌کنند و کمتر در دام تنش و اضطراب گرفتار مي‌شوند.
سلامت نیوز