برادران لومير در سال ۱۸۹۵ سينماتوگراف (اولين دوربين فيلم برداري) را اختراع كردند. هرچند نمي‌توان اين دو برادر فرانسوي را يگانه افرادي دانست كه به پيدايش هنر سينما كمك كردند. پيدايش سينما و فن فيلمبرداري خود مرهون پيشرفت‌هاي بسيار زيادي هم در عرصه تكامل نگاتيو بود و هم تكامل دستگاه‌هاي اوليه عكاسي. بطوريكه نمي‌توان قاطعانه از يك نفر به‌عنوان مخترع سينما نام برد. دستگاه‌هايي همچون كينتوسكوپ (ساخته توماس اديسون)، ويتاسكوپ و بايوسكوپ همگي در پيدايش دستگاه سينماتوگراف مؤثر بوده‌اند.

ورود سينما به ايران

مظفر‌الدين‌شاه در فروردين سال 1279 از تهران به مقصد اروپا حركت كرد و در اين سفر بود كه با سينما آشنا شد. در سفرنامه مظفرالدين‌شاه“ آمده است كه شاه روز يكشنبه هفدهم تير 1279 به اتفاق ميرزا ابراهيم خان عكاس‌باشى به تماشاى دستگاه ”سينموفتوگراف“ و لانترن ماژيك رفته است. اين حادثه پنج سال پس از رواج اختراع برادران لومير در پاريس رخ داد.شاه اين دوربين را اشتباها سينموفتوگراف مى‌ناميد.

حدود يك ماه پس از اولين ديدار مظفرالدين‌شاه با سينما، در سه‌شنبه 23 مرداد 1279 در شهر ”اوستاند“ در ساحل دريا در بلژيك، جشن روز عيد گل برگزار شد و ميرزا ابراهيم‌خان عكاس‌باشى مشغول سينموفتوگراف‌اندازى از شاه شد. به اين ترتيب بانى ورود نخستين دوربين فيلم‌بردارى و نمايش فيلم، در سال 1279 شمسي مصادف با 1900 ميلادي مظفرالدين‌شاه بوده و نخستين فيلم‌بردار ايرانى نيز ابراهيم ‌خان عكاس‌باشى محسوب مى‌شود.

 جشن خانه سينما

97 سال بعد اولين جشن خانه سينما در تاريخ 19 تيرماه سال 1376 در تهران برگزار شد.

روز ملي سينما

در نهايت در سال 1379 در چهارمين جشن بزرگ سينماي ايران و همزمان با بزرگداشت صدمين سال ورود سينما به ايران بود كه 21 شهريور ماه به عنوان «روز ملي سينما» شناخته شد و هر سال جشن خانه سينما در اين روز برگزار مي شود و 21 شهريور ماه به عنوان روزي نمادين وارد تقويم شد.

سينماي ايران

اولين فيلم سينماي ايران يك فيلم سياه و سفيد و صامت بود؛ «آبي و رابي» كه در سال 1309 به كارگرداني اوانس اوگانيانس ساخته شد.

فيلم «دختر لر» اولين فيلم ناطق ايران بود. فيلمي كه خيلي ها به اشتباه آن را اولين فيلم سينماي ايران مي دانند. اين فيلم محصول استوديو امپريال فيلم (بمبئي) به تهيه كنندگي اردشير ايراني و فيلمنامه و كارگرداني عبدالحسين سپنتا بود. در اين فيلم روح انگيز كرماني (سامي نژاد) و خود عبدالحسين سپنتا نقش هاي اصلي را بازي مي كردند.

“صديقه (روح انگيز) سامي نژاد”، بازيگر «دختر لر» اولين بازيگر زن سينماي ايران بود.

«عبدالحسين سپنتا» با بازي در فيلم «دختر لر» اولين بازيگر مرد تاريخ سينماي ايران بود.

اولين جشنواره فيلم هاي ايران با عنوان گلريزان از 22 تا 28 اسفند 1333 در سينما متروپل برگزار شد. در اين جشنواره «پايان رنج ها» به عنوان بهترين فيلم، ساموئل خاچيكيان براي فيلم «چهارراه حوادث» به عنوان بهترين كارگردان، آرمان براي همين فيلم و هوشنگ بهشتي براي فيلم «مهتاب خونين» به عنوان بهترين بازيگران مرد و مهين ديهيم و منير تسليمي به ترتيب براي بازي در فيلم هاي «پايان رنج ها» و «مهتاب خونين» به عنوان بهترين بازيگران زن جشنواره انتخاب شدند.

تا قبل از فيلم «قيصر» موسيقي متن در فيلم ها جايگاهي نداشت و معمولا موسيقي هاي آماده را روي فيلم ها مونتاژ مي كردند اما اسفنديار منفردزاده براي فيلم مسعود كيميايي موسيقي متن ساخت. موسيقي محبوبي كه بعدها در قالب كاست به بازار آمد و فروش خوبي هم داشت.

 نخستين سالن سينماي ايران در سال ۱۲۷۹ (۵ سال پس از اختراع جهاني آن توسط برادران لومير) با نام «سينما سولي» كه توسط كاتوليك‌ها در شهر تبريز تأسيس شده بود، آغاز به كار كرد؛ اما به دليل عدم دسترسي به فيلم‌هاي جديد، در سال ۱۲۹۵ تعطيل شد.

جشنواره هاي سينمايي ايران

جشنواره فيلم فجر

جشنوارهٔ بين‌المللي فيلم فجر مهمترين جشنوارهٔ سينمايي ايران است كه از سال ۱۳۶۱ تاكنون معمولاً در ميانه بهمن ماه هر سال در تهران برگزار مي‌گردد. تاكنون ۳۴ دوره از اين جشنواره برگزار شده است كه آخرين آن در سال ۱۳۹۴ بود. اين جشنواره توسط بنياد سينمايي فارابي و زير نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي برگزار مي‌شود.

جشن حافظ 

جش سينمايي تلويزيوني دنياي تصوير يا جشن حافظ نام جشنواره‌اي است كه هر سال توسط علي معلم مدير مسئول و سردبير مجله سينمايي دنياي تصوير در ايران برگزار مي‌شود. اولين دوره اين جشن سال ۱۳۷۶ برگزار شد. هيئت داوران جشن دنياي تصوير تركيب نه نفره نويسندگان و منتقدان سينمايي دنياي تصوير هستند و علاوه بر جوايز معمول از يك چهره تلويزيوني هم تقدير خواهد شد. كليه فيلم‌هاي سينمايي ايراني نمايش داده شده در سينماهاي كشور و مجموعه‌هاي داستاني تلويزيوني و ويدئويي پنج شبكه صدا و سيما و شبكه نمايش خانگي از ابتداي فروردين تا انتهاي اسفند مورد داوري قرار مي‌گيرد و نامزدها از ميان ۷۸ فيلم اكران شده سال گذشته انتخاب مي‌شوند. جايزه اين جشنواره تنديس حافظ نام دارد.