خبرگزاری مهر نتایج پژوهشی را درباره نرخ بیکاری در ایران منتشر کرده که مجلس شورای اسلامی انجام داده است.
این پژوهش نشان می‌دهد که در دوره ۱۳۹۴ تا ۱۴۰۰ در خوش‌بینانه‌ترین حالت یعنی بالا رفتن ۵ درصدی سالیانه رشد اقتصادی، در سال ۱۴۰۰، چهار میلیون و ۱۷۰ هزار نفر بیکار خواهند بود و نرخ بیکاری نیز به ۹ / ۱۵ می‌رسد. نرخ بیکاری در سال گذشته ۱۱ درصد بوده است.
سناریوی بدبینانه نیز این خواهد بود که رشد اقتصادی سالیانه تنها یک درصد افزایش داشته باشد که در این صورت در سال ۱۴۰۰، چهار میلیون و ۷۸۰ هزار نفر بیکار خواهند بود و نرخ بیکاری به ۲ / ۱۸ درصد خواهد رسید.
بیشتر بخوانید:
بر اساس این تحقیق برای آنکه نرخ بیکاری به کمتر از ۱۰ درصد برسد، رشد اقتصادی باید سالیانه بیش از پنج درصد افزایش داشته باشد.
تهیه‌کنندگان این تحقیق با بررسی یک دوره ۹ ساله از ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۳ دریافته‌اند که سال ۱۳۸۹ بدترین سال از نظر وضعیت بیکاری بوده است.
در این سال ۳ میلیون و ۲۲۰ هزار نفر بیکار بوده‌اند و نرخ بیکاری ۱۳ و نیم درصد بوده است. این در حالی است که نرخ رشد اقتصادی در این سال بالاترین رقم را در سال‌های مورد پژوهش داشته و ۶ و نیم درصد بوده است.
بیشتر بخوانید:
در سال‌های ۱۳۹۱ و ۹۲ نرخ رشد اقتصادی به ترتیب منفی ۸ / ۶ و منفی ۹ / ۱ بوده و نرخ بیکاری نیز در این دو سال به ترتیب ۱ / ۱۲ و ۴ / ۱۰ درصد بوده است.
بر اساس قانون معروف به “اوکان” رشد اقتصادی و نرخ بیکاری باید نسبت معکوس داشته باشند اما اینکه چرا در ایران رشد اقتصادی باعث پایین رفتن نرخ بیکاری نمی‌شود از دید پژوهشگران این تحقیق در این نکته است که در سال‌های اخیر رشد تشکیل سرمایه و تکنولوژی تولید با اتکا به درآمدهای نفتی و واردات تغییر کرده است.
در این تحقیق آمده است: «در سال‌های اخیر به دلیل حجم بالای تشکیل سرمایه و نیز تغییر تکنولوژی تولید عمدتا به دلیل اتکا به واردات ناشی از رشد درآمدهای نفتی، بهره‌وری نیروی کار روند افزایشی داشته و در مقابل اشتغال‌زایی کاهش یافته است.»
افزایش شمار جوانان تحصیل‌کرده
بخش دیگری از این پژوهش به روند افزایش جمعیت فارغ‌التحصیلان متقاضی کار پرداخته است. بر اساس این تحقیقات، این روند از سال ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۲ مرتبا افزایش داشته و احتمال می‌رود که این افزایش همچنان ادامه داشته باشد.
تعداد فارغ التحصیلان دانشگاهی در فاصله سال‌های ۸۴ تا ۹۲، دو برابر شده و از پنج میلیون و ۶۰۰ هزار نفر به ۱۱ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر رسیده است.
اما نکته غم‌انگیز ماجرا آنجاست که همانطور که جمعیت تحصیل‌کرده‌ها افزایش یافته، میزان اشتغال جوانان کاهش یافته است.
در سال ۱۳۸۴ نزدیک به سه میلیون جوان تحصیل‌کرده وجود داشته که تعدادشان در سال ۹۲ به چهار میلیون و ۶۰۰ هزار نفر افزایش پیدا کرده است. اما تعداد جوانان شاغل در سال ۱۳۸۴ از دو میلیون و ۵۶۰ هزار نفر به دو میلیون و ۲۶۰ هزار نفر در سال ۹۳ سقوط کرده است. یعنی در مدت هشت سال دو میلیون و ۲۳۰ هزار جوان بیکار شده‌اند.
با قرار دادن آمار صعودی جوانان تحصیل‌کرده در کنار روند نزولی جوانان شاغل می‌توان نتیجه گرفت که تشدید بیکاری فارغ‌التحصیلان به بحرانی برای دولت تبدیل شده است.
در اوایل هفته جاری وزیر کار و امور اجتماعی برای پاسخ‌گویی به پرسش‌های نمایندگان مجلس درباره بیکاری به مجلس دعوت شد. وی در این جلسه تاکید کرد که تعداد شاغلان کشور ۲۲ میلیون نفر است و باید به ۳۱ میلیون برسد و تازه بخش بزرگی از انبوه جوانانی که از در دانشگاه‌ها بیرون می‌آیند، جایی در بازار کار ندارند.
علی ربیعی گفت: «در سال‌های اخیر بیش از ۴ میلیون و ۶۰۰ هزار نیروی تحصیل کرده که تناسبی هم با شغل‌های موجود بازار کار ندارند، وارد این حوزه شده‌اند.»
حدود دوماه پیش نیز وزارت کار ایران نتایج تحقیقاتی را منتشر کرد که نشان می‌داد نرخ بیکاری در میان فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها از متوسط نرخ بیکاری در ایران بالاتر است.
متوسط بیکاری در ایران در سال گذشته خورشیدی در حدود ۱۱ درصد اعلام شده است. در حالی که نرخ بیکاری در میان فارغ‌التحصیلان دانشگاهی (زن و مرد) در حدود ۱۹ درصد است. با وجود آنکه تعداد فارغ‌التحصیلان زن و مرد برابر است، نرخ بیکاری در میان مردان تحصیل‌کرده ۱۲ و در میان زنان دانش‌آموخته ۳۳ درصد است.