نازایی علاوه بر بار پزشکی که بر دوش جامعه می‌گذارد، از جنبه مسائل روانی و مسائل اقتصادی برای زوج نابارور حائز اهمیت است، لذا مهم است که به موارد زیر پیش از بارداری توجه شود: تغییر سبک زندگی، پیش گیری از چاقی و یا لاغری مفرط، انجام ورزش های لازم، عدم مصرف سیگار و الکل.
دکتر سهیلا امینی مقدم، فوق تخصص سرطان‌های زنان و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران اظهار داشت: حاملگی در سنین زیر ۳۰ سال علاوه بر اطمینان از بارداری زوجین، در کیفیت زندگی آن‌ها و همچنین افزایش سلامت جسمی و روحی زنان و پیش‌گیری از سرطان‌های پستان، رحم و تخمدان موثر است، لذا توصیه می‌شود اولین بارداری در حوالی ۲۵ سالگی خانم صورت گرفته و این سن به هیچ وجه به تعویق نیفتد، در ادامه نیز توصیه می‌گردد تا بارداری‌های مجدد با فاصله ۳ سال که فاصله مناسب بین حاملگی‌هاست، صورت گیرد.
وی ادامه داد: نازایی به صورت یک‌سال نزدیکی بدون محافطت و عدم حاملگی تعریف می‌شود، البته اگر سن خانم بالا‌تر از ۳۵ سال باشد، بعد از ۶ ماه عدم حاملگی نیاز به بررسی دارد. منظور از نازایی اولیه وقتی است که هیچ سابقه‌ای از حاملگی قبلی وجود ندارد و نازایی ثانویه یعنی حاملگی قبلی وجود داشته و لزوما منجر به تولد زنده نوزاد نشده است.
اولین مصاحبه پزشک با زوج نازا به منظور تعیین سیر ارزیابی و درمان-های بعدی و به طور خلاصه شناسایی عوامل مخل باروری، اهمیت بسیاری دارد. عوامل مربوط به یک یا هر دو شریک جنسی ممکن است سبب اختلال باروری گردد. علت‌های اصلی نازایی اختلالات تخمک‌گذاری و کاهش ذخیره تخمدانی، عامل مردانه، آسیب لوله‌ای، انسداد یا چسبندگی اطراف لوله (شامل آندومتریوز و یا چسبندگی‌های صفاقی ناشی از جراحی‌های قبلی)، عامل رحمی و عوامل سرویکال، ایمونولوژیک می‌باشد. در پنج درصد موارد علت شناخته شده‌ای برای نازایی علی‌رغم بررسی‌های انجام شده، یافت نمی‌شود، که این عوامل جز علل ناشناخته یا توجیه نشده طبقه‌بندی می‌گردند. در ادامه به بررسی این عوامل می‌پردازیم.
دکتر امینی مقدم اظهارکرد: ارتباط بین افزایش سن زن و کاهش باروری به خوبی اثبات شده است. کاهش باروری از ۳۰ سالگی شروع و در ابتدای ۴۰ سالگی تشدید می‌شود. اختلالات تخمک‌گذاری شامل ۲۰ تا ۴۰ درصد موارد ناباروری زنانه است و این در حالی است که این اختلالات از آسان‌ترین و قابل درمان‌ترین علل ناباروری هستند. شایع‌ترین علت عدم تخمک‌گذاری در میان زنان نابارور، سندروم تخمدان پلی‌کیستیک است که با اختلالات قاعدگی و افزایش آندروژن خون و نمای تخمدان‌های با فولیکول‌های متعدد در سونوگرافی خود را نشان می‌دهد و از آنجایی که اکثر زنانی که در این دسته قرار می‌گیرند، اضافه وزن دارند، برای رفع اختلالات قاعدگی و حاملگی توصیه به تغییر سبک زندگی و کاهش وزن می‌شود. سلامت هورمونی فرد از جمله هورمون‌های مترشحه از غده هیپوفیز و پانکراس و… امری بسیار مهم است، لذا توصیه می‌شود افرادی که اختلال قاعدگی دارند و یا دچار کم‌کاری تیروئید هستند، آزمایشات بررسی تیروئید و سطح پرولاکتین خون و کنترل قند خون را تخت نظر فوق تخصص غدد، که عضوی از تیم نازایی می‌باشد، انجام دهند و درمان گردند.
وی در ادامه گفت: نازایی با علت مردانه، معمولا منجر به اشکال در آزمایش اسپرموگرام با تغییر در تعداد اسپرم (حداقل پانزده میلیون) و حرکت اسپرم (حداقل ۳۲ درصد حرکت به جلو) و شکل طبیعی (حداقل ۴ درصد) می‌شود. نازایی با علت مردانه، به تنهایی در ۲۰ درصد زوج‌های نابارور و همراه بادیگر عوامل در ۴۰ درصد موارد دیده می‌شود که با مراجعه به ارولوژیست به عنوان عضو تیم پزشکی بررسی زوج نازا، تشخیص داده می‌شود و زوج می‌تواند تحت درمان قرار گرفته و در صورت لزوم، جراحی واریکوسل انجام شود.
امروزه روش‌های جدید‌تر ماند تلقیح داخل رحمی (IUI) و یا تزریق داخل سیتوپلاسمی اسپرم (ICSI)، در زوج‌های مبتلا به نازایی عامل مردانه، قابل انجام است. عوامل لوله‌ای و صفاقی در ۳۰ تا ۴۰ درصد موارد نازایی نقش دارد. سابقه عفونت‌های مکرر لگنی از نکات مثبتی است که در شرح حال این افراد باید به آن دقت شود. انسداد لوله‌های رحمی با انجام هیستروسالپنگوگرافی (HSG)، در زمان پس از قاعدگی و قبل از تخمک گذاری، انجام می‌شود. اگر خانم جوان باشد و انسداد لوله بیشتر در قسمت‌های ابتدایی لوله فالوپ باشد، با جراحی قابل درمان است و در غیر این‌صورت یعنی در زنان با سنین بالا و یا انسداد قسمت‌های انتهایی لوله، به منظور حاملگی زوجه، توصیه به روش‌های لقاح آزمایشگاهی (IVF) می‌شود.
این فوق تخصص سرطان‌های زنان در ادامه بیان کرد: روش تشخیص استاندارد برای تشخیص بیماری لوله و پریتوان، لاپاراسکوپی است که به کمک آن چسبندگی‌های اطراف لوله و تخمدان ناشی از آندومتریوز و یا جراحی‌های قبلی شکمی و لگنی، تشخیص داده شده و در صورت امکان برداشته می‌شوند. میوم رحمی از عوامل اولیه نازایی نیست اما زمانی که تمام بررسی‌ها برای نازایی انجام گشته ولی علت خاصی پیدا نمی‌شود، متوجه وجود میوم زیر مخاطی (ساب‌موکوز) و یا میوم در لایه عضلانی میوم‌تر (اینترا مورال) می‌شویم. در صورتی‌که اندازه آن بیشتر از ۵ سانتی‌م‌تر باشد، باید به روش جراحی، برداشته شود چراکه در لانه گزینی اختلال ایجاد می‌کند. همچنین لازم است تا توجه کنیم در صورت وجود پولیپ آندوم‌تر، بهتر است برداشته شود. چسبندگی‌های داخل رحم یا سندروم آشرمن ناشی از کورتاژهای قبلی به‌عنوان یک علت نازایی محسوب می‌شود و لازم است با هیستروسکوپ، برداشته شده که معمولا با ادامه درمان، قاعدگی دوباره برقرار می‌گردد.
توجه به این نکته هم ضروری است که در مواردی که علت آشکاری برای نازایی وجود ندارد، یعنی زمانی که آنالیز اسپرم طبیعی است و شواهدی مبنی بر تخمک-گذاری وجود داشته و همچنین لوله‌های فالوپ باز است، درمان‌های تجربی شروع خواهد شد و در صورت عدم باروری ممکن است نیاز به IUI و یا IVF (تکنولوژی‌های کمک باروری) باشد. با پیشرفت‌های درمان سرطان، بسیاری از نجات یافتگان از سرطان به مرحله باروری می‌رسند و خوش‌بختانه داروهای شیمی درمانی استفاده شده آسیبی به اووسیت نمی‌رساند.
اگر قرار باشد از روش‌هایی مانند رادیوتراپی برای درمان سرطان استفاده شود بهتر است تخمدان‌ها با روش جراحی از فیلد رادیوتراپی خارج شوند و در صورت لزوم، فریز آمبریو (نگهداری تخمدان یا بافت تخمدان به صورت روتین انجام نمی‌شود) انجام شود. در مراحل اولیه سرطان رحم و یا دهانه رحم و یا تخمدان، می‌توان از جراحی‌های با حفظ باروری، طبق نظر فوق تخصص سرطان‌های زنان بهره برد.
رادیو سلامت